Przez wieki starano się usystematyzować i opisać wiedzę o barwach. Jedną z form ich uporządkowania i pokazania ich zależności jest koło chromatyczne. (gr.chroma = barwa).
Koło chromatyczne składa się z sześciu barw: trzech podstawowych (czerwona, żółta, niebieska) oraz trzech uzupełniających (zielona, pomarańczowa, fioletowa).
Barwy podstawowe nie posiadają wspólnych cech i nie mogą być rozbite na inne. Barwy uzupełniające umieszczone są na kole dokładnie pomiędzy barwami podstawowymi.
Spektrum światła widzialnego, składające się z barw addytywnych, ma charakter liniowy i rozciąga się od krótkich fal świetlnych (fiolet) do długich (czerwień). Koło chromatyczne składa się z barw ułożonych w tej samej kolejności, ale w porządku rotacyjnym na figurze okręgu i składa się nie z siedmiu (spektrum liniowe), lecz z sześciu barw. Fiolet spełnia tutaj funkcję pomostu pomiędzy czerwienią i błękitem.
Liczba barw na kole chromatycznym jest umowna i wynika z technicznych możliwości ilustrowania ich spektrum w tej formie. Koło poszerzone do dwunastu barw posiada barwy pośrednie pomiędzy podstawowymi sześcioma.
przykład:
Zielony jest mieszanką niebieskiego i żółtego. Pomarańczowy jest mieszanką czerwonego i żółtego a fioletowy to mieszkanka niebieskiego i czerwonego.
Systemy barwne
Dla użytku technologii druku, powielania, transmitowania, rejestrowania, opisywania i porównywania kolorów posługujemy się ogólnie przyjętymi systemami kolorystycznymi:
System CMYK – jest to system oparty na czterech kolorach:
- CYAN – niebiesko-zielony
- MEGANTA – czerwono-niebieski
- YELLOW – żółty
- BLACK – czarny
Stosuje się go głównie w poligrafii (są to kolory podstawowych farb drukarskich). Polega na rozbiciu obrazu ciągłego na punkty za pomocą separacji barwnej i rastra. Punkty rastra drukowane obok siebie w postaci tzw. rozety oglądane z większej odległości sprawiają wrażenie obrazu ciągłego. Od wielkości, kształtu i sposobu wzajemnego ułożenia rastra zależy jakość wydrukowanego obrazu. System CMYK jest przestrzenią barwną stosowaną w programach służących do przygotowania obrazu lub grafiki do druku.
Wzorzec Pantone (PMS)
Jest to stworzona i wydana przez firmę Pantone unikatowa skala kolorów, służących jako wzorzec barw. W poligrafii można stosować kolory Pantone w postaci farb drukarskich lub symulować te kolory za pomocą druku w systemie CMYK.
Zaawansowane pogramy graficzne (np Photoshop, InDesign, Illustrator, Quark) pozwalają na przygotowanie projektu z zastosowaniem kolorów Pantone jako kolorów specjalnych w połączeniu z kolorami CMYK. Aby odwzorować pełną gamę kolorów zawartą w przestrzeni barwnej np. Adobe RGB, nie wystarczy druk w systemie CMYK. Firma Pantone stworzyła system druku Hexachrome. Do czterech kolorów CMYK dodawano dwa kolory (pomarańczowy i zielony). System ten służy do druku bardzo wysokiej jakości.
System RGB
Jest to system barwny oparty na trzech kolorach:
- RED – czerwony
- GREEN – zielony
- BLUE – niebieski
Ten model przestrzeni barw wynika z właściwości percepcyjnych ludzkiego oka, w którym wrażenie widzenia konkretnej barwy wywołane jest przez zmieszanie w odpowiednich proporcjach trzech wiązek światła o barwie czerwonej, zielonej i niebieskiej.
System RGB wykorzystuje się w aparatach cyfrowych, skanerach i urządzeniach wyświetlających obraz (telewizorach i monitorach)